Procesy związane z magazynowaniem towarów są jedną z ważniejszych części wszystkich procesów logistycznych. Od sposobu składowania jest uzależniona efektywność całego systemu, a zatem koszty przechowywania i spedycji produktów, a także czas, jaki jest potrzebny na realizację zamówień – kompletowanie poszczególnych wysyłek oraz wydanie ich z magazynu.
Wśród kosztów łączących się z korzystaniem z magazynu jednym z najważniejszych czynników jest również stopień wykorzystania dostępnej przestrzeni magazynowej. W interesie użytkownika leży, by w możliwie najmniejszym kubaturowo obiekcie zgromadzić maksymalną ilość ładunków, jednak w taki sposób, by móc je sprawnie przemieszczać, pamiętając jednocześnie o obowiązujących wymogach bezpieczeństwa i racjonalnym podejściu, które dostrzega różnicę między minimalizacją kosztów za wszelką cenę, a uzyskiwaniem najkorzystniejszego stosunku efektywności do poziomu ponoszonych wydatków. Najlepszym sposobem na osiągnięcie tego celu jest takie zaprojektowanie montażu regałów metalowych, by przestrzeń magazynowa umożliwiała swobodne przemieszczanie towarów w tempie dostosowanym do potrzeb. Przekonajmy się, jakie czynniki powinny być uwzględniane przy planowaniu magazynu oraz wybieraniu sposobu, w jaki będą rozstawione regały magazynowe.
Rozplanowanie magazynu i rozmieszczenie metalowych regałów magazynowych
Wybór rodzaju regałów magazynowych, jakie zostaną zastosowane w konkretnym magazynie oraz sposób ich skonfigurowania jest ściśle uzależniony od rodzaju przechowywanych towarów, czasu, w jakim mają być składowane oraz tempie, w którym będą opuszczały magazyn. Tam, gdzie przepływ towarów jest bardzo duży, najczęściej wybierane są różnego rodzaju dynamiczne systemy składowania – zarówno regały przepływowe, w których spaletyzowane lub umieszczone w odpowiednich opakowaniach ładunki przemieszczają się wskutek zastosowania różnych rozwiązań technicznych od prostych mechanizmów wałkowych po napędzane przenośniki, jak i urządzenia całkowicie zautomatyzowane. W większości magazynów optymalnym rozwiązaniem będą jednak zwykle tradycyjne regały metalowe o konstrukcji ramowej lub wspornikowej.
Dobrze dobrane regały magazynowe powinny gwarantować właściwą pojemność efektywną, tj. uwzględniającą wielkość niezbędnych luzów, a także powinny być ustawione w sposób ułatwiający dostęp do poszczególnych ładunków, umożliwiający przejazd urządzeń transportu bliskiego z prędkością pozwalającą na realizację zadań w odpowiednio krótkim czasie, a także spełniać wszystkie wymogi bezpieczeństwa wynikające z prawidłowej stabilności i nośności dopasowanej do masy produktów, które mają być umieszczane na regałach. Projekt organizacji przestrzeni w miejscu składowania produktów musi więc uwzględniać zarówno kwestie związane z możliwym obciążeniem regałów magazynowych, jak i ich odpowiednim układem funkcjonalnym oraz rozmieszczeniem w przestrzeni.
Sposób, w jaki będą ustawione regały magazynowe, powinien też uwzględniać wszystkie założenia wynikające z tzw. layoutu magazynu, który przewiduje sposób wykorzystania przestrzeni i rozmieszczenie kluczowych w działalności logistycznej stref. W każdym obiekcie magazynowym bez względu na jego wielkość i specyfikę znajdą się strefy załadunku i rozładunku towarów, przyjmowania dostaw oraz przygotowania towarów wchodzących do magazynu do rozmieszczania, przechowywania towarów z ewentualnymi podstrefami o różnej prędkości rotacji, a także kompletacji zamówień wychodzących z magazynu oraz wysyłek towarów. Choć plan rozmieszczenia regałów obejmuje zwykle wyłącznie strefę magazynowania, to ze względu na jej rozmiary ma ona na ogół największy wpływ na organizację całej przestrzeni magazynowej.
Organizacja przestrzeni i projektowanie układu regałów metalowych
Przy projektowaniu układu regałów magazynowych najważniejsze będzie dopasowanie rodzaju używanych regałów do specyfiki składowanych towarów. W większości przypadków w dużych magazynach są używane regały ramowe przeznaczone do przechowywania ładunków spaletyzowanych. Regały tego rodzaju składają się z pionowych słupów nośnych, łączonych w pary i dodatkowo stabilizowanych za pomocą stężeń tworzących ramę przestrzenną. Układ kolejnych ram, między którymi umieszcza się trawersy będące podstawami do ustawiana ładunku, tworzy strukturę gniazd paletowych położonych w kilku poziomach w zależności od potrzeb. W niektórych przypadkach używane są także regały wspornikowe, które są zbudowane nieco inaczej. Podstawowym elementem jest pionowa kolumna zamontowana na zapewniającej stabilność bazie. Regał tworzą kolumny ustawione w jednej linii i połączone ze sobą za pośrednictwem stężeń, a towary są składowane na wspornikach mocowanych jedno- lub obustronnie do kolumn nośnych. Tego typu rozwiązanie stosuje się zwykle przy magazynowaniu ładunków o nietypowych rozmiarach np. długich lub wysokich. Jeszcze inną możliwością są metalowe regały półkowe, które są wykorzystywane do kompletacji ręcznej i zazwyczaj przeznaczone do przechowywania zróżnicowanego asortymentu, jednak w mniejszych ilościach, często luzem lub w opakowaniach jednostkowych.
Kolejnym krokiem po dopasowaniu rodzaju regałów do typu i ilości gromadzonych towarów będzie określenie, jak wiele ładunków będzie można zmieścić na przeznaczonej pod magazyn przestrzeni. Każdy regał magazynowy powinien oferować ściśle określoną pojemność efektywną, jego projekt musi więc uwzględnić wszystkie niezbędne luzy manipulacyjne, a więc przestrzenie, które pozwolą na swobodne operowanie ładunkiem podczas umieszczania go w gnieździe paletowym. Luzy te obejmują zarówno przestrzenie boczne, jakie muszą być pozostawione między ładunkami oraz ładunkiem a tylną częścią regału, czyli w praktyce ścianą lub ładunkami ustawionymi na sąsiadującym „plecami” regale, jak i górne – między górną powierzchnią ładunku a kolejnym poziomem magazynowania. Dla określenia ilości miejsca, jaką zajmie regał magazynowy konieczne będzie też doliczenie wielkości jego struktury nośnej.
Same rozmiary regału to jednak tylko jeden z elementów pozwalających na przygotowanie projektu organizacji magazynu. Kolejnym ważnym parametrem będzie wymagana szerokość korytarzy komunikacyjnych oraz ich rozkład, która determinuje odległość, w jakiej będą od siebie ustawione poszczególne regały. Korytarze robocze muszą mieć szerokość, która umożliwi przejazd używanemu środkowi transportu bliskiego wraz z ładunkiem. Warto pamiętać, że najwięcej miejsca będzie potrzebował zestaw składający się z klasycznego wózka widłowego – w takim przypadku korytarze robocze muszą mieć szerokość nawet ponad 4 metrów, co przy większych powierzchniach oznacza bardzo dużą stratę miejsca. O wiele węższe mogą być korytarze przeznaczone do obsługi przez wózki boczne, które potrzebują – w zależności od miejsca usytuowania masztu – jedynie 2–3 metrów, a przy niektórych konstrukcjach nawet poniżej 1,8 metra.
Projekt regałów metalowych a ich możliwe obciążenie
Warto pamiętać, że rozplanowanie rozmieszczenia regałów jest jedynie jednym z elementów projektu, który ma duże znaczenie dla optymalnego wykorzystania przestrzeni. Z punktu bezpieczeństwa składowanych w magazynie towarów oraz pracującej w nim obsługi kluczowe znaczenie mają kwestie związane z obliczaniem odpowiedniej nośności regałów, co ma decydujący wpływ na ich stabilność i minimalizowanie ryzyka wypadku. Jest to o tyle istotne, że w przypadku złego doboru poszczególnych wartości może dojść do przeciążenia całej struktury i w efekcie szybkiego pojawienia się uszkodzeń albo nawet zawalenia się części regału, a w skrajnych przypadkach także wywrócenia się kilku sąsiadujących ze sobą rzędów.
Projekt regału, który będzie dopasowany do obciążenia powodowanego przez składowane ładunki, powinien uwzględniać kilka najważniejszych parametrów. Liczyć się będzie masa własna konstrukcji, która jest również przekazywana na wszystkie elementy nośne, a za ich pośrednictwem na stopy regału oraz posadzkę. Znaczenie ma ciężar ładunków, które będą składowane. Projektant musi jednak uwzględnić również obciążenia dynamiczne, które pojawiają się w trakcie ustawiania towarów na regałach. Dla zachowania stabilności należy także uwzględnić obciążenia wynikające z możliwych zderzeń z wózkami widłowymi czy paletowymi używanymi do obsługiwania ładunków. Istotny będzie również rodzaj posadzki i jej wytrzymałość oraz sposób zakotwienia stóp regału magazynowego.
Warto pamiętać, że wszystkie elementy nośne charakteryzują się dużą smukłością, a cała konstrukcja ma znaczne rozmiary, wykonanie odpowiednich obliczeń będzie tu więc niezmiernie ważne. Do prawidłowego doboru wszystkich najistotniejszych parametrów projektant musi znać pełną specyfikację konkretnych regałów, dlatego do wykonania tego zadania najlepiej wybierać doświadczone firmy, które ściśle współpracują z wytwórcami i dostawcami systemów magazynowych.
Nie należy też zapominać o tym, że bezpieczeństwo eksploatacji magazynu to nie tylko odpowiednio zaprojektowane regały, ale także ich właściwy montaż oraz fachowy serwis. Regały magazynowe muszą być kontrolowane na bieżąco, niezbędne jest także wykonywanie przeglądów okresowych. W razie stwierdzenia uszkodzeń regał powinien być naprawiony zgodnie z zaleceniami producenta przez właściwie przeszkoloną ekipę. Warto pamiętać, że warunkiem ograniczenia ryzyka wypadku jest wykonywanie wszystkich czynności kontrolno-serwisowych przez osoby, które posiadają odpowiednie uprawnienia.