Regały magazynowe to doskonała metoda przechowywania towarów, która umożliwia maksymalne wykorzystanie dostępnej przestrzeni oraz gwarantuje szybki i wygodny dostęp do przechowywanych ładunków. W zależności od potrzeb – organizacji i wielkości magazynu, sposobu jego obsługi, a także rodzaju składowanych przedmiotów systemy regałowe stosowane w magazynach mogą mieć różną konstrukcję. Ze względu na dużą masę przechowywanych ładunków materiały, z których są wykonane poszczególne elementy, powinny mieć odpowiednią wytrzymałość na obciążenie, a także wysoką trwałość. Jest to ważne nie tylko ze względu na bezpieczeństwo samych magazynowanych ładunków oraz koszty ewentualnych uszkodzeń, ale również z uwagi na możliwe zagrożenie dla zdrowia i życia pracowników obsługujących magazyn. Regały powinny ściśle odpowiadać zapisom dotyczących ich norm oraz posiadać wystawiany przez producenta certyfikat bezpieczeństwa w postaci deklaracji zgodności. Równie istotne jest prawidłowe zaprojektowanie, profesjonalny montaż regałów magazynowych oraz ich regularny serwis przez osoby posiadające odpowiednie uprawnienia. Przyjrzyjmy się bliżej wymaganiom, jakie są stawiane systemom regałowym, ich rodzajom i konstrukcji, a także materiałom stosowanym do ich produkcji.
Konstrukcja regałów magazynowych
Podstawową cechą regałów magazynowych jest konstrukcja sprzyjająca zachowaniu pełnej stabilności oraz oferująca odpowiednią do planowanego obciążenia nośność. Jest to bardzo ważne, ponieważ składowanie znacznej masy na sporej wysokości wiąże się z możliwością wypadku spowodowanego usterką regału lub złym rozmieszczeniem ładunku. Oznacza to nie tylko prawdopodobne uszkodzenie towaru, ale także zniszczenie części regałów, a nawet wywrócenie się tych, które bezpośrednio sąsiadują z miejscem, gdzie doszło do awarii. Następstwem takiego zdarzenia mogą być obrażenia u osób zajmujących się obsługą magazynu, a z uwagi na wysokość regałów oraz ciężar przechowywanych ładunków nawet ofiary śmiertelne. Skala zagrożenia zależy w dużej mierze od rodzaju używanych regałów, ich budowy, wykorzystanych rozwiązań projektowych, jakości użytych materiałów oraz prawidłowego montażu prowadzonego przez certyfikowaną przez producenta ekipę.
Istnieje wiele metod klasyfikacji systemów regałowych, które opierają się na ich konstrukcji oraz zastosowanych rozwiązaniach lub sposobie obsługi magazynu. Jednym z prostszych, a jednocześnie najlepiej oddających specyfikę tego rodzaju urządzeń jest wyróżnienie regałów przeznaczonych do przechowywania ładunków spaletyzowanych oraz mających duże rozmiary, a także przechowywanych w opakowaniach zbiorczych lub luzem. Największe zagrożenie stanowią zwykle regały zaliczane do dwóch pierwszych kategorii, ze względu na większe obciążenie i znaczną wysokość.
Konstrukcja regałów stosowanych do przechowywania ładunków spaletyzowanych opiera się na wykorzystaniu słupów nośnych, które są zamocowane do posadzki i przenoszą na nią cały ciężar struktury regału i ustawionego na nim ładunku. Dwa słupy są ze sobą połączone stężeniami, pomagającymi w nadaniu całości odpowiedniej sztywności i utrzymaniu elementów we właściwym położeniu, tworząc ramę. Kolejne ramy są łączone ze sobą belkami trawersowymi, składając się na konstrukcję przestrzenną pojedynczego regału. Regały tego typu są konstrukcjami samonośnymi, które przytwierdza się do posadzki, łącząc z nią tzw. stopy za pomocą solidnych kotew. Dla zachowania stabilności i wzmocnienia konstrukcji trawersy są połączone dodatkowymi belkami poprzecznymi, a często bezpośrednio kratownicami lub niekiedy płytami pełniącymi funkcję półek.
Nieco inna jest konstrukcja regałów przeznaczonych do przechowywania ładunków o nietypowych rozmiarach, np. bardzo długich prętów, rur czy rozmaitych kształtowników. W takim przypadku mamy zwykle do czynienia z regałami wspornikowymi. Za przenoszenie obciążeń odpowiada w nich jeden słup zamocowany na stabilnych stopach o długości gwarantującej dobrą stabilność i wytrzymałość. Do każdego słupa jest zamocowana odpowiednia ilość ramion wspornikowych, tzw. wysięgników, na których układany jest ładunek. Poszczególne słupy są łączone w całość za pomocą wzmocnień poprzecznych. Stężenia ułatwiają zachowanie stabilności podczas załadunku i rozładunku oraz pomagają w utrzymaniu słupów w pozycji pionowej, jednak przenoszone przez nie siły nie są tak duże, jak te, które obciążają bezpośrednio ramiona i słupy. Bardzo podobną konstrukcję mają dużo mniejsze regały półkowe. W tym przypadku bezpośrednio na wspornikach są jednak umieszczane półki czy to w postaci płyt metalowych, drewnianych czy odpowiednich kratownic.
Materiały używane przy produkcji regałów magazynowych
Wytrzymałość regałów zależy od kształtu ich elementów nośnych oraz od specyfiki materiału, z którego zostały wykonane. W przypadku regałów magazynowych zgodnie z wymaganiami norm PN-EN-15635:2010 „Stalowe statyczne systemy składowania. Zastosowanie i utrzymanie urządzeń do składowania”, PN-EN 15629:2010 „Stalowe statyczne systemy składowania. Specyfikacja urządzeń do składowania” oraz PN-EN-15512:2011 „Stalowe statyczne systemy składowania. Regały paletowe o zmiennej konfiguracji. Zasady projektowania konstrukcji” powszechnie jest stosowanie blachy stalowej. Ze względu na to, że struktura słupowo-belkowa wykorzystywana w regałach charakteryzuje się znaczną smukłością, większość elementów jest wykonana w formie profilów stalowych. Nadanie poszczególnym częściom struktury przestrzennej sprawia, że zdecydowanie rośnie ich wytrzymałość na zginanie i skręcanie. Oznacza to, że przy stosunkowo niewielkiej grubości użytej blachy, a co za tym idzie ograniczonej masie, zyskuje ona odpowiednie parametry. Sztywność poszczególnych elementów może być dodatkowo zwiększana przez wykonywanie w nich przetłoczeń.
Metalowe regały magazynowe to jednak nie tylko podstawowe elementy stalowe tworzące strukturę nośną – słupy, belki, stopy i stężenia, ale również znaczna ilość wyposażenia dodatkowego. Dla wytrzymałości całego systemu ważne są stosowane wypełnienia przestrzeni między trawersami – najczęściej w tym celu stosuje się belki poprzeczne oraz kratownice stalowe lub aluminiowe. Belki tego rodzaju to zwykle albo profile zamknięte o odpowiednim kształcie, albo otwarte ze wzmacniającymi przetłoczeniami. Kratownice używane jako podstawy do układania ładunku są produkowane ze zgrzewanych lub wciskanych płaskowników stalowych albo aluminiowych, co zapewnia znakomitą wytrzymałość i bardzo dużą sztywność. W niektórych regałach, zwłaszcza półkowych, stosuje się płyty z materiałów drewnopochodnych lub sklejki. Ważnymi elementami mającymi wpływ na bezpieczeństwo są siatki ochronne zabezpieczające przed upadkiem towarów, które wypadną z palety. Są one zwykle wykonywane z ocynkowanych cienkich prętów stalowych. W regałach montuje się też elementy ochronne w postaci odbojnic słupów lub ram wykonanych zwykle z tłoczonej blachy stalowej, a także odbojnice rurowe, które mocowane do posadzki zapobiegają uderzeniu wózkiem lub paletą w elementy regału. W niektórych systemach używane są odbojnice wykonane częściowo z różnych elastomerów, np. kauczuku syntetycznego bądź gumy.
Warto pamiętać, że regał magazynowy to urządzenie, które zapewnia pełne bezpieczeństwo jedynie wówczas, gdy jest zmontowany zgodnie z zaleceniami producenta. W przypadku dostosowywania konstrukcji do potrzeb konkretnego odbiorcy liczy się odpowiednie rozplanowanie całego systemu przez projektanta znającego szczegółowe dane na temat nośności i dopuszczalnych obciążeń poszczególnych elementów. Równie ważny jest fachowy montaż, dzięki któremu można uniknąć zagrożeń związanych ze złym rozmieszczeniem czy nieodpowiednim mocowaniem części składowych. Nie wolno też zaniedbywać bieżących kontroli stanu technicznego regałów ani obowiązkowych przeglądów okresowych, które powinny być wykonywane przez osoby posiadające odpowiednie certyfikaty.